Wat vindt het volk van CBDC?

Regeringen over de hele wereld werken hard aan de ontwikkeling van digitale centrale bank valuta (CBDC). Maar hoe presteert het in de praktijk?

Inmiddels accepteren de meeste staten dat voor de digitalisering van de financiële sector er ook verandering met het geld nodig is. Om het op te nemen tegen Bitcoin en andere gedecentraliseerde oplossingen, werken meer dan 114 regeringen aan hun eigen digitale centrale bank valuta. Het grote verschil met de klassieke cryptocurrencies: Deze CBDC's (kort voor: Central Bank Digital Currency) geven de staat een hoge vorm van controle over het digitale geld. Zo kunnen bepaalde eigenschappen worden geprogrammeerd door de staat.

Voor critici als klokkenluider Edward Snowden is dit een beangstigend idee: overheden zouden "onze vrijheden om ons geld te gebruiken kunnen beperken", zegt hij. Voorstanders daarentegen zeggen dat CBDC's de bestrijding van het witwassen van geld vergemakkelijken en meer delen van de bevolking bereikt, vooral degenen die geen toegang hebben tot de bank.

Elf landen hebben de CBDC al als officieel betaalmiddel ingevoerd. Zeventien andere zijn begonnen met proefprojecten. Maar hoe bewijzen CBDC's zich in de praktijk? En wat vinden de mensen in de respectieve landen van de ambities van hun regeringen?

Nigeria: eNaira hard gedrukt

Nigeria werd de eerste Afrikaanse natie die in oktober 2021 een CBDC invoerde. De eNaira is bedoeld om de financiële vatbaarheid van de bevolking te bevorderen en de economische kracht van het land te versterken. Daartoe werden door de Centrale Bank van Nigeria drie miljard eNaira geslagen en werd bij lokale banken een overeenkomstige betalingsinfrastructuur geïntegreerd. De "cashless Nigeria" agenda heeft echter een probleem: de acceptatie van de bevolking. Volgens schattingen gebruikt slechts 0,5 procent van de burgers de eNaira. Enerzijds kampt het land met een hoge inflatie van 19 procent. Anderzijds bieden CBDC's veel minder privacy dan contant geld.

Om de eNaira meer onder de bevolking te brengen, beperkt de regering steeds meer transacties met contant geld: Opnamelimieten bij geldautomaten en hogere tarieven zijn bedoeld om de omschakeling te versnellen. De bevolking is dus min of meer gedwongen in de eNaira. Maar Nigerianen nemen liever hun toevlucht tot gedecentraliseerde alternatieven zoals Bitcoin. Een piek in de vraag eind januari 2022 deed de BTC-koers op lokale beurzen zelfs kortstondig stijgen tot 60.000 US dollar.

China: grootste proefproject ter wereld

China loopt voorop bij de ontwikkeling van CBDC's. De invoering van de e-yuan als overheidsvaluta is nog niet afgerond, maar in 2019 is de Volksrepubliek een uitgebreid proefproject gestart. Het programma van de People's Bank of China telt maar liefst 260 miljoen digitale yuan-wallets. In augustus 2020 werd het testproject uitgebreid tot 28 grote steden.

De regering geeft regelmatig e-yuan aan de bevolking om het gebruik te stimuleren. Om het begin van de lente te vieren werdt er in verschillende chinese steden, e-yuan met een totale waarde van ongeveer 26 miljoen US dollar weggegeven - met een niet zo groot succes. CBDC-deskundige Dr. Jonas Gross verklaart de trage acceptatie als volgt: "Waarom zou een CBDC als betaalmiddel moeten worden gebruikt als er in China al efficiëntere, goedkopere en handigere betaal aanbieders zijn, zoals WeChat Pay of Alipay."

Jamaica: affiniteit met het Caribisch gebied CBDC

Jamaica was in mei 2022 het eerste land ter wereld dat een digitale valuta invoerde wettige betaalmiddel. De digitale Jamaicaanse dollar werd Jam-Dex genoemd. Er wordt verwacht dat de opslag- en verwerkingskosten van het contant geld jaarlijks met ongeveer zeven miljoen dollar gaat dalen. BOJ-gouverneur Richard Byles zei tegen Blockworks: "De digitale Jamaicaanse dollar biedt een veiliger en handiger alternatief voor fysieke biljetten en munten en kan zonder bankrekening worden gebruikt."

Veel Jamaicanen hebben geen toegang tot het traditionele financiële systeem. Uit een studie van het Caribbean Policy Research Institute blijkt dat "een van de duurste taken voor mensen zonder bank is om in contact te komen met het huidige banksysteem". Desondanks krijgt Jam-Dex weinig aandacht als alternatief.

Slechts ongeveer drie procent van de bevolking heeft de vereiste app gedownload. Zonder druk van de overheid blijft de vrees voor contact met digitale centralebankvaluta bestaan. Dit kan ook komen doordat de voordelen van CBDC's voor de staat duidelijk zijn. Voor de mensen blijven ze vaak nog onduidelijk.