CBDC's en lening garanties: comeback van de overheid?

De toenemende overheidscontrole van de economie brengt de efficiëntie van de markteconomie steeds meer in gevaar. Welke rol spelen kredietgaranties, digitaal centraal bankgeld (CBDC) en het web3 hierbij?

Sinds het begin van de jaren tachtig hebben we een uitbreiding van de zogenaamde vrije markt gezien. De staat heeft zich teruggetrokken uit zijn actieve economische sturingsfunctie. Nu zijn er aanwijzingen dat deze fase afloopt en dat we opnieuw te maken krijgen met regering bemoeienissen, zoals dat in de vorige eeuw tot 1979 in Europa gebruikelijk was.

Waarom een keerpunt?

De historicus en beleggingsdeskundige Russell Napier legde enkele weken geleden in een interview met de NZZ uit waarom ons economisch systeem onmiddellijk een nieuwe weg ingaat. Daar legt hij uit dat het nu vooral aan de overheid is om middelen toe te wijzen, aangezien de overheids- en particuliere schulden te hoog zijn om voldoende groei te genereren. Deze groei, gestimuleerd door de overheid, is samen met de inflatie de enige kans om zich van de schuldenlast te bevrijden - net zoals na de Tweede Wereldoorlog.

Hallo kredietgaranties, dag centrale banken

In deze nieuwe fase brengt de overheid de centrale banken steeds meer tot de status van plaatsvervangende agenten. De laatste jaren na de financiële crisis is al gebleken hoezeer centrale banken onder politieke druk zijn gezet door regeringen. Hoewel het volkomen begrijpelijk is, bemoeien overheden zich door Corona, de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne steeds meer met het strake beleid van de centrale bank. Zij geven immers leningen met staatsgarantie die de marktgang en de marktrente beïnvloeden. De prijs van geld (rente) wordt dus steeds meer verbruikt.

Volgens historicus Napier is 40 procent van alle nieuwe bankleningen aan bedrijven in Duitsland al door de overheid gedekt. In Frankrijk zou dit percentage zelfs 70 procent bedragen. Garanties aan bankinstellingen worden zo het krachtigste middel van de overheid om de economie te sturen en te ondersteunen. Vooral omdat ze maatschappelijk gemakkelijker zijn uit te voeren dan de uitgifte van directe overheidsschuld of belastingverhogingen. Vanuit politiek oogpunt lijkt deze vorm van centrale sturing de enige haalbare manier om klimaatverandering, de energietransitie of andere uitdagingen zoals de vergrijzing van de samenleving aan te pakken.

Het grote gevaar is echter dat de bank niet in dezelfde mate een risicobeoordeling uitvoert als wanneer zij zelf aansprakelijk zou zijn voor wanbetalingen. Het doel van een lening wordt dus belangrijker dan de lening van de debiteur.

4 in plaats van 2 procent als nieuwe inflatiedoelstelling?

Inspanningen van de overheid om het normale bruto binnenlands product te verhogen vraagt voor een hogere inflatie. Drie tot vier procent zou zo een nieuw kunnen worden om enerzijds de economische beweging niet af te remmen en anderzijds geen paniek onder de bevolking te veroorzaken. Ten slotte kan de hogere inflatie voor een groot deel van de bevolking draaglijk worden gemaakt door hogere rentes op spaarrekeningen, zodat zij slechts langzaam steeds armer worden.

Voor beleggers resulteert dit in een nieuwe marktomgeving die vraagt om actiever optreden om iets te doen aan het snel toenemende koopkrachtverlies. Tegelijkertijd moet bij investeringen in bepaalde sectoren rekening worden gehouden met de sturende kracht van de staat. Dit kan positieve gevolgen hebben, aangezien een enorme instroom van middelen de marktkapitalisatie van overeenkomstige ondernemingen kan doen stijgen.

Anderzijds neemt de productiviteit af, zoals in China al jaren wordt geconstateerd. Dit betekent dat wanneer kapitaal wordt toegewezen door de staat en niet door de vrije markt, er minder productie plaats vindt. Het nut van geld blijft dus afnemen.

Decentralisatie versus centraliteit

Tegen deze achtergrond zijn we getuige van een nieuwe rol voor gedecentraliseerde controlemechanismen, die noodzakelijk zijn om economische stabiliteit en de markt op lange termijn te behouden. Een planeconomie kan helpen om tijdelijke problemen aan te pakken of om politieke doelen te bereiken, zoals de energietransitie. Overdrijven met gecentraliseerde controle bedreigt echter een markt die steeds minder functioneel wordt en steeds meer verlies aan het licht brengt.

Dit is precies waar blockchaintechnologie, Bitcoin en het web3 zich kunnen ontwikkelen tot een belangrijke tegenstelling. In tegenstelling tot staatsdirectie kunnen belangrijke gedecentraliseerde markten worden hersteld, waardoor bijvoorbeeld via gedecentraliseerde markten een hoge productiviteit en marktrente mogelijk worden. Onze economie zou dus meer en meer kunnen ontwikkelen en naar een hybride model dat enerzijds steeds meer door de staat wordt gestuurd en anderzijds een vrijemarkteconomie op het web3 biedt. Dit zou meer dan ooit nodig zijn om signalen en informatiestromen naar de markt te versturen, die gedeeltelijk verloren gaan door het controleren van de overheid.

Het CBDC-instrument

Zoals we nu al in China kunnen waarnemen, kan digitaal centrale bankgeld worden gebruikt om centrale banken te verzwakken en de staat te versterken. Ten slotte kan de overheid proberen druk op te bouwen om zijn eigen beleid en bestuur in het ontwerp op te nemen.

Een eenvoudig voorbeeld, zoals eerder in China is getest, zou zijn dat de overheid kortingsregelingen voor het openbaar vervoer invoert om zijn groene agenda uit te voeren. Met behulp van digitaal geld en digitaal geldinfrastructuren kan de staat dus steeds gemakkelijker voorspelbaar zijn eigen toewijzingsvoorkeuren doorvoeren. CBDC's leiden dus tot een uitbreiding van het instrument van de overheid en een versterking van het centraal zijn.

De drang naar een tegenbeweging, verduidelijking een herwinning of behoud van gedecentraliseerde marktkrachten en -mechanismen, is nog nooit zo groot geweest als in de huidige periode van onrust. De rol van de staat en dus ook van de markt ondergaat de grootste verandering in 40 jaar. De gevolgen van de verandering en de daarmee de samengaande spanning tussen gecentraliseerd versus gedecentraliseerd zullen in deze eeuw leiden tot een volledig nieuwe marktomgeving.

Lees hier meer over over CBDC.