Gedecentraliseerde financiering, bestuursmunten en de vorming van oligarchieën

In hoeverre maken de DeFi-platforms hun beloften op het gebied van gedecentraliseerd bestuur waar? Dat en meer in het gastartikel.

Van gedecentraliseerde toepassingen naar autonome organisaties

De meesten van ons zijn nog steeds afhankelijk van banken om betalingen te verrichten, geld over te maken of - meer in het algemeen - onze financiën te beheren. De wereld van de traditionele financiering omvat gecentraliseerde tussenpersonen zoals banken, maar ook FinTech-bedrijven en beurzen. Deze tussenpersonen worden relatief intensief gecontroleerd door de toezichthoudende autoriteiten.

De wereld van Decentrale Financiën (DeFi) is daarentegen gebaseerd op ongereguleerde cryptocurrencies. DeFi-platforms worden beheerd door gedecentraliseerde autonome organisaties (afgekort DAO's). Onlinegemeenschappen met pseudonieme leden vervangen hier het bestuursniveau. De technische basis waarop deze DeFi projecten worden uitgevoerd - zoals de Ethereum blockchain - is gedecentraliseerd en dus moeilijk te reguleren.

DeFi diensten variëren van peer-to-peer leningen tot aandelenbeurzen en derivatenswaps. Van 2020 tot 2021 maakte DeFi een spectaculaire groei door: Bloomberg publiceert nu de "Galaxy DeFi Index", die bestaat uit de projecten Uniswap, Aave, Maker, Compound, SushiSwap, Synthetix, Yearn Finance, 0x en UMA en die kort na zijn publicatie (9 augustus 2021) het equivalent van ongeveer 31 miljard US dollar beheerde. Zelfs traditionele financiële dienstverleners zien DeFi niet als een bedreiging, maar hopen inzicht te krijgen in efficiëntieverbeteringen, kapitaalinvesteringen en innovatie.

Het bestuur van de DeFi-platforms is pseudoniem en (in juridische zin) ongeregistreerd. Stemrechten over de toekomst van het respectieve platform zijn ingebed in verhandelbare tokens - ook wel stemrechttokens of governance tokens genoemd. In de definitie van de token staat bijvoorbeeld hoeveel stemrechten er zijn en welke rechten daarmee kunnen worden uitgeoefend.

Houders van tokens kunnen dan in verschillende stemprocedures beslissen over de toekomst van het betreffende project. DeFi projecten worden dus bestuurd door de houders van deze tokens. Aangezien de verwerving van governance tokens in principe voor iedereen mogelijk is, beloven DeFi-platforms hier "democratisering". Maar werkt dit ook in de praktijk?

Governance tokens werken slechts in beperkte mate

Op 5 september 2020 stal een ontwikkelaar met het pseudoniem "Chef Nomi" spontaan voor meer dan 13 miljoen dollar aan bestuurstokens uit een fonds dat hij/zij beheerde. De schatkist behoorde niet toe aan een bedrijf of publieke entiteit, maar aan SushiSwap, een DAO beheerd door houders van governance tokens. Als reactie op de publieke kritiek en protesten van tokenhouders bood Chef Nomi op Twitter zijn excuses aan en maakte zes dagen later de tokens terug over naar de SushiSwap-kas.

Door zijn schuilnaam zou Chef Nomi echter moeilijk te pakken zijn geweest door toezichthouders of wetshandhavingsinstanties. Noch andere ontwikkelaars, noch houders van tokens zouden in staat zijn geweest de transactie terug te draaien, Chef Nomi te dwingen deze terug te geven, of zelfs de toegang tot de kassa te beperken. De vraag wie uiteindelijk de controle heeft over de DeFi-platforms - de tokenhouders of de ontwikkelaars - blijft dus controversieel.

DeFi aanhangers bekritiseren de "fat cats" van de traditionele financiën. Zij brengen echter zelf een nieuw ras van financiële magnaten voort, die gewoonlijk "walvissen" worden genoemd. De walvissen zijn bijvoorbeeld de ontwikkelaars, adviseurs en vroege investeerders in een DeFi-project die bestuurstokens vergaren voordat de massa ze kan verwerven via cryptobeurzen. Een recente studie van de Universiteit van Luxemburg brengt hier een kloof aan het licht tussen werkelijkheid en reclametheorie: De onderzoekers analyseren de niet-transparante en soms twijfelachtige governance van DeFi-projecten door de distributie van governance tokens van de openbare Ethereum blockchain te traceren.

Om de concentratie van het DeFi-stemrecht te meten, wordt in de studie gebruik gemaakt van gangbare maatstaven voor ongelijkheid, zoals de Gini-coëfficiënt of de analyse van concrete stemsituaties. De auteurs betogen in hun studie dat de governance van DeFi-projecten eerder hercentralisatie dan de-centralisatie moet worden genoemd. DeFi lijkt meer op een oligarchie (of beter gezegd een timocratie, waar rechten worden afgemeten aan rijkdom): Stemmen worden soms beslist door slechts vier tokenhouders (walvissen). De Franse historicus en filosoof Alexis de Tocqueville wees hier al op in de 19e eeuw: "Wanneer een natie de aristocratie afschaft, volgt centralisatie als vanzelf." De geschiedenis lijkt zich te herhalen.

Vooruitblik

Op 27 juli 2021 hield de Amerikaanse Senaatscommissie voor banken, huisvesting en stedelijke zaken een hoorzitting over cryptoassets en DeFi-projecten. Aangezien DeFi-projecten gebruik maken van openbare blockchains die in meerdere jurisdicties opereren, zijn regelgevers bezorgd dat DeFi-platforms aan hun controle en toezicht kunnen ontsnappen. Actoren rond DeFi projecten worden niet gecontroleerd in de zin van know-your-customer (KYC). Regelgeving tegen het witwassen van geld (AML) of tegen de financiering van terrorisme (CFT) wordt dan ook niet toegepast.

DAO's hebben gewoonlijk geen statutaire zetel en geen werknemers die gemakkelijk kunnen worden geïdentificeerd of aansprakelijk gesteld voor fraude. In dit verband noemde senator Elizabeth Warren de ongereguleerde uitwisseling van crypto-activa "het Wilde Westen van ons financiële systeem". In Europa kan de vrees voor een gebrek aan toezicht op DeFi schema's worden gezien als de motivatie achter het recente voorstel van het EU Parlement om "unhosted wallets" te verbieden, d.w.z. de eigen opslag van tokens en andere cryptoassets.

Tegelijkertijd kan worden geconstateerd dat de hifi-industrie zich ontwikkelt en nu begint te zoeken naar benaderingen om de bovengenoemde risico's te beperken door gebruik te maken van nieuwe technische benaderingen. Geselecteerde projecten (zoals Aave Arc) hebben zowel de institutionele als de regelgevende belangstelling onderkend en werken aan oplossingen om de belegger te beschermen en aan de regelgevende vereisten te voldoen. Willen anderen echter volgen, dan moeten de beleidsmakers een evenwicht vinden: Er is een juridisch kader nodig dat innovatie mogelijk maakt zonder afbreuk te doen aan de doelstellingen van de regelgeving. Anders zou de economische groei in de digitale sector van de EU opnieuw worden verhinderd en later door andere economische machten worden geïmporteerd.